Basisrente

De belangrijkste rentevoet vormt de basis voor de rentetarieven van een land of valutazone en wordt bepaald door de respectieve centrale bank. In de VS is dit bijvoorbeeld de FED, in Europa de ECB. De belangrijkste rentevoet is het belangrijkste monetaire beleidsinstrument dat een centrale bank gebruikt om de geldhoeveelheid die in de economie circuleert actief te beheren. Het monetaire beleid van een centrale bank kan restrictief of expansief zijn. Als er meer geld in omloop wordt gebracht, wordt de belangrijkste rentevoet verlaagd. Tegen deze rente verstrekt de centrale bank liquiditeit aan de commerciële banken in haar gebied, die deze vervolgens moeten doorberekenen aan de reële economie. Als het monetaire beleid restrictief is, wordt de belangrijkste rentevoet verhoogd, waardoor de liquiditeit van de markten wordt onttrokken.

Er wordt altijd gesproken over de belangrijkste rentevoet, maar er zijn drie rentetarieven waardoor de geld cyclus wordt beïnvloed. Sinds september 2014 zijn alle drie de rentetarieven dicht bij nul gebleven. Dit maakt de wisselkoers van de euro goedkoper omdat het lucratiever is om geld te investeren in landen met een hogere rente. Tegelijkertijd wordt het rendabeler om langlopende leningen af te sluiten - de export wordt dus gestimuleerd.

Basisherfinancieringstarief

De belangrijkste rentevoet, aangeduid als de werkelijke sleutel rente, is de basisherfinancieringsrente. Het heeft min of meer invloed op het renteniveau van alle rentedragende bankproducten, van kredietfaciliteiten tot spaarrente. Commerciële banken kunnen wekelijks liquiditeit verkrijgen van de centrale bank. Dit zijn zogenaamde open-markttransacties. Instellingen kunnen momenteel voor 0,05 procent geld lenen. De centrale bank koopt effecten van commerciële banken en verplicht hen deze binnen 14 dagen terug te kopen. Op deze manier wordt aan de commerciële banken geld van de centrale bank toegewezen in een biedproces. Hetzij als vaste-rentetenders, waarbij de ECB de rente tarieven vaststelt en de instellingen de geldhoeveelheid opvragen, hetzij als variabele-rentetenders met rentetenders. Sinds de financiële crisis wordt de aanbestedingsprocedure met vaste tarieven gebruikt. Om geld van de centrale bank te kunnen lenen, moeten de commerciële banken effecten in onderpand geven. De ECB kan ook de nationale geldhoeveelheid uitbreiden door de kredietwaardigheid vereisten voor de te deponeren effecten te verlagen, waardoor de banken meer ruimte krijgen om goedkoop geld te lenen. Daarnaast zijn er langerlopende herfinancieringstransacties met een looptijd van drie maanden, alsmede fine-tuning en structurele maatregelen voor onvoorziene liquiditeitsbehoeften of overschotten van de banken.

Marginale beleningsrente

Als een bank voor een zeer korte periode - van de ene op de andere dag - geld van het centrale bankstelsel nodig heeft, ontvangt zij dit onbeperkt tegen de marginale beleningsrente. Dit percentage is momenteel 0,3 procent. Voor deze bedragen moeten de banken ook zekerheden stellen die in aanmerking komen voor herfinanciering door de centrale bank. Aangezien er in de interbancaire handel geen hogere rentes worden betaald, vormt deze sleutel rente de bovengrens voor de daggeld tarieven.

Depositorente

De derde sleutel rente is de depositofaciliteit. Europese banken kunnen overtollig geld gedurende één dag bij de ECB deponeren tegen een bepaalde rente. Dit rentetarief vormt de ondergrens voor girale deposito’s bij commerciële banken. Ondertussen worden banken bestraft als ze overtollige liquiditeiten bij de ECB parkeren. Zij ontvangen geen rente van de centrale bank, maar moeten 0,2 procent rente betalen. De ECB wil bereiken dat de kredietinstellingen hun resterende geld als nieuwe leningen uitgeven. Dit zou de vraag naar economische goederen moeten stimuleren. Toch komt een groot deel van het geld al jaren niet meer in de reële economie terecht, maar wordt geïnvesteerd in de aandelen-, obligatie- en vastgoedmarkten.

Welke invloed heeft de prime rate op de economie?

Banken baseren hun berekeningen en interbancaire handel zeer sterk op de door de centrale bank vastgestelde basisrente. Hun voorwaarden zijn onder meer afhankelijk van de verwachtingen over toekomstige veranderingen in de belangrijkste rentevoet en de ontwikkeling van het inflatiepercentage. De kredietrente ligt boven het belangrijkste renteniveau, de kredietrente ligt meestal onder dat niveau. Banken profiteren van deze rentemarge. De rentabiliteit van een bank is echter afhankelijk van het risicobeheer van haar kredietactiviteiten. De kredietnemers moeten hun leningen met een hoge mate van waarschijnlijkheid kunnen terugbetalen, wat vooral belangrijk is voor investeringsleningen op langere termijn. Maar de bereidheid om meer leningen af te sluiten hangt niet alleen af van de vraag of de terugbetaling economisch haalbaar is. Investeerders moeten het vertrouwen en de moed hebben om te investeren en te geloven in een economisch gezonde toekomst.

Door het record dieptepunt van de belangrijkste rentetarieven ligt de inflatie in Europa ver onder het beoogde inflatiepercentage van ongeveer twee procent. In dit tempo is een stabiele monetaire waarde verzekerd. Het belangrijkste doel van de ECB, namelijk het vermijden van een permanente prijsdaling, zoals de afgelopen jaren is gebleken, is niet zo gemakkelijk te bereiken door de belangrijkste rentetarieven te verlagen. Een waarschuwend voorbeeld is Japan, dat de afgelopen twintig jaar een economische stagnatie heeft doorgemaakt als gevolg van deflatie, ondanks een nulrentebeleid. Er zijn vele andere factoren die de economische kracht van een valutazone beïnvloeden en die niet op betrouwbare wijze kunnen worden beoordeeld, ontsnappen aan de regulering van het monetaire beleid.

De belangrijkste rente-instelling

Economische verwachtingen,

indicatoren voor het zakelijke en het consumentenvertrouwen,

Wisselkoersen,

Buitenlandse handel balansen,

arbeidsmarktgegevens en nieuwe orders.

Monetaire stromen en de economie zijn nauw met elkaar verweven en moeten in een internationale context worden beheerd in wisselwerking met de besluiten van andere grote centrale banken. Bovendien worden de verlaagde basisrentevoeten pas na een bepaalde tijd van kracht.

De consumenten worden anders beïnvloed door de verlagingen van de belangrijkste rentetarieven. Een groeiende geldhoeveelheid stimuleert hun neiging om te consumeren. Voor spaarders zijn de lage rentetarieven hinderlijk omdat ze nauwelijks inkomsten ontvangen voor beleggingen. Leners zijn er blij mee omdat ze hun eigen huis kunnen financieren tegen lucratieve mini rentes.